Phối cảnh là một trong những yếu tố chính trong triết lý về cinematography của Ole Bratt Birkeland, DP phim The Little Stranger.

Chuyển thể từ tiểu thuyết của Sarah Waters, phim The Little Stranger của Lenny Abrahamson vừa là phim ma vừa không phải phim ma, vừa bí ẩn vừa không bí ẩn. Sau khi Dr. Faraday (Domnhall Gleeson) được gọi đến Hundreds Hall, dinh thự của nhà Ayres để khám bệnh cho một cô người giúp việc bị bệnh, thì phát hiện ra không phải cô ta bị bệnh mà là quá sợ hãi, và câu hỏi chính là ‘tại sao’? Điều gì đang diễn ra trong căn nhà này?

Bạn tự hỏi điều gì đang diễn ra trong suốt bộ phim, như sự ốm yếu của Charlotte Rampling và cô con gái đáng thất vọng của cô là Caroline (Ruth Wilson) lặng lẽ phản ứng qua mỗi bước chân, mỗi tiếng rung chuông, mỗi lần đóng sầm cửa và những ký tự cổ xưa bí ẩn được viết lên tường, có thể là do Suki Ayres, một người con gái chết từ lúc còn rất trẻ. Bạn ngạc nhiên, và bạn cũng không có gì ngạc nhiêu: đây là một câu chuyện về những áp lực tâm linh, cách nó được áp dụng và cái giá của nó.

Đó cũng là hậu quả của Thế chiến thứ II, Roderick Ayres (Will Poulter), con trai của gia đình, đã bị thương nặng và biện dạng. Và các chủ thể thực của bộ phim hóa ra lại là câu trả lời của những bí ẩn trong phim – vậy nên khi phim đi đến hồi kết, bạn có thể ngạc nhiên khi những cảm xúc của mình được xác nhận, như thể những thứ bạn đã thắc mắc từ rất lâu rồi cuối cùng cũng hiện hình sáng rõ.

Tuy là một câu chuyện nặng nề, nhưng bộ phim vẫn mang tính giải trí cao, một phần không nhỏ là nhờ hình ảnh đẹp của phim, giúp duy trì người xem trong không gian phim. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng trò chuyện với DP Ole Bratt Birkeland về cách anh tạo ra tâm trạng kỳ quái của bộ phim này.

Hỏi: Ngay từ lúc mở đầu bộ phim, đã có một cảm giác về sự mất cân đối với những bước chân mất cân bằng. Anh đã tạo ra hiệu ứng đó như thế nào?

Ole Bratt Birkeland: Đó là thứ mà tôi và Lenny đã trao đổi với nhau rất nhiều. Chúng tôi thử và chơi với thể loại này, bằng cách nào đó, camera luôn nằm ở vị trí thấp hơn một chút, hoặc cao hơn một chút so với mong đợi của bạn, luôn cố để tránh những cách tiếp cận quá thông thường. Vậy nên, chúng tôi luôn cố để chơi với các ý tưởng, bạn biết đấy: “Thông thường bạn sẽ làm như thế nào? Ồ, được rồi, chúng ta hãy di chuyển camera sang đây một chút. Hãy đảm bảo rằng không phải chúng ta lúc nào cũng match ánh mắt một cách trực tiếp”. Chúng tôi luôn chơi với các ý tưởng về việc khán giả sẽ mong đợi những gì và họ sẽ nhận được những gì.”

Hỏi: Anh có phải sửa đổi gì không? Để làm được như vậy, mọi người có phải thử qua nhiều lần không?

Birkeland: Chúng tôi tìm cách giải quyết vấn đề sớm. Có một vài thứ đến ngẫu nhiên mà cuối cùng chúng tôi lại rất thích. Ví dụ như, chúng tôi quay handheld cho một số khoảnh khắc nhất định. Chúng tôi cũng dùng trường ảnh rất nông.

Chúng tôi chỉ có ý làm cho nó ấn tượng một chút mà không phải cố gắng quá nhiều. Nó chỉ hơi khác đi một chút. Chúng tôi khám phá ra cách nó hoạt động trong khoảng 12 ngày đầu phim và vì vậy chúng tôi tiếp tục sử dụng cách này.

Hỏi: Làm thế nào để anh đưa ra quyết định lúc nào thì cần handheld, lúc nào không? Có những hành động cụ thể nào mà anh quyết định chọn áp dụng một kỹ thuật cụ thể nào đó hay không?

Birkeland: Trong rất nhiều thời điểm, chúng tôi muốn đến càng gần Faraday càng tốt. Theo một cách nào đó, nó là câu chuyện của Faraday. Tôi không biết bạn có đọc qua cuốn sách gốc chưa, nhưng trong sách, anh ấy là người kể chuyện. Trong phim, gần như không thể thể hiện ra điều này, bởi vì làm thế nào để bạn trở thành điểm nhìn/quan điểm của ai đó?

Đối với mục đích của chúng tôi, câu hỏi là, “làm thế nào để đảm bảo rằng chúng ta ở gần Faraday nhất có thể và làm cho khán giả đồng cảm với anh? Vài trải nghiệm câu chuyện thông qua anh?” Chúng tôi dùng nhiều shot handheld trong những tình huống mà có khả năng là Faraday cảm thấy khó chịu. Đó là một cách để chúng tôi gắn khoảnh khắc đó với cảm xúc chủ quan của Faraday.

Hỏi: Không tiết lộ quá nhiều thông tin, nhưng các diễn viên trong phim bị tổn thương về mặt vật lý khá nhiều? Anh đã sử dụng kỹ thuật nào để cho khán giả thấy sự hiện diện của họ trong phim?

Birkeland: Mục đích của chúng tôi là quay một cách trung lập. Một phần là để giữ điểm nhìn của Faraday. Trong các cảnh được chúng tôi trình bày một cách trung lập, thì khán giả có thể nhận thức được các yếu tố có trong câu chuyện và cho phép họ có thể cảm giác được những gì mà chúng ta cảm thấy. Ngoài ra, Faraday là một bác sĩ. Một phần của việc trở thành một bác sĩ là anh ta phải khám lâm sàng và nhìn vào những tổn thương, những vết thương. Bằng cách đưa ra một cái nhìn khách quan, bạn trình bày nó theo cách buộc bạn phải nhìn nó một cách khác đi chứ không cố gắng nhấn mạnh nó, không lên gân.

Nó cũng có nghĩa là bạn bị bỏ lại với một ẩn dụ, vậy nên bạn biết con quái vật đang ẩn nấp ở đâu. Chúng ta có thể thấy một cách rõ ràng nơi những người này dính sẹo. Đó có phải là nơi con quái đang ẩn nấp không? Câu hỏi đó khiến chúng ta đặt câu hỏi về những thứ khác.

Hỏi: Đó là một điểm mạnh của phim. Nó gợi ra rất nhiều thứ để người xem tưởng tượng. Có một điều mà tôi nhận thấy là khi, đặc biệt là khi, những cái bóng được quay, có nhiều thứ mà tôi đoán là anh có thể gọi nó là sự kết hợp giữa ánh sáng và bóng tối trong shot quay, và tôi tự hỏi là làm thế nào mà anh lại tiếp cận theo cách đó.

Birkeland: đó là sự kết hợp của những thứ mà tôi và Lenny đã nói với nhau. Trong loại phim thời kỳ này, người làm phim có khuynh hướng lãng mạn hóa mọi thứ và cách điệu hóa mọi thứ một cách mạnh mẽ. Chúng tôi thấy rằng chúng tôi muốn mang đến cho phim tài liệu cái cảm giác thấy được ánh sáng rơi vào những không gian lớn, nhưng cùng với nó, không cho phép ánh sáng đó có thể thâm nhập vào các góc phòng và các khuôn mặt. Mặc dù nó là ánh sáng tự nhiên, nhưng nó không thể vươn tới được tất cả các ngóc ngách, vậy nên bạn không thể nhìn thấy những gì đang xảy ra ở đó.

Nguồn cảm hứng đến từ một cuốn sách có tên A Country Doctor của John Berger, trong sách có rất nhiều bức ảnh tĩnh đẹp của John Moore, một nhiếp ảnh gia tài liệu người Thụy Sĩ, những bức ảnh đen trắng tuyệt đẹp. Và vì vậy, những gì chúng tôi đang cố gắng làm là mô phỏng lại tính người từ những bức ảnh tuyệt vời này, mà không làm cho nó bị giống như phim tài liệu. Bạn biết đấy, Lenny là một người làm phim tài liệu, và chúng tôi muốn mô phỏng lại nhân dạng của những con người, mang cho họ sức mạnh và cho phép chúng ta có thể cảm thấy điều này trong không gian vốn mang nặng tính lịch sử này. Chúng tôi không muốn lên gân một cách quá đáng.

Hỏi: Bản chất căn biệt thự này có kết cấu rất phức tạp và cũng rất hấp dẫn. Anh có thể chia sẻ với chúng tôi về sự phức tạp khi làm việc tại một địa điểm như vậy không, cả về mặt xử lý ánh sáng lẫn việc xử lý các hoạt động thể chất của việc quay phim ở đó?

Birkeland: Chúng tôi đã vô cùng may mắn khi tìm thấy địa điểm này, nó có rất nhiều thứ chúng tôi cần, nhưng sau đó, khi qua tay Simon Elliot, thiết kế sản xuất của chúng tôi, nó biến thành một tòa dinh thự kiểu gothic hết sức tuyệt vời. Anh dùng rất nhiều gương và bề mặt phản xạ ánh sáng để thay đổi hoàn toàn không gian của địa điểm.

Điều đó có nghĩa là khi xử lý ánh sáng, chúng tôi có thể tận dụng ánh sáng ban ngày từ cửa sổ và các đèn gia dụng trong nhà. Vì có nhiều gương và các bề mặt phản chiếu ánh sáng, chúng tôi phải thật thông minh, bởi mỗi shot đều rất dễ lộ hậu trường khi có quá nhiều về mặt phản xạ như vậy. Chúng tôi luôn kiểm tra một cách chặt chẽ để đảm bảo rằng không hớ hênh ở bất cứ đâu.

Ngoài ra, địa điểm này thực sự mang tinh thần của địa điểm trong câu chuyện phim của bạn. Điều đó giúp ích rất nhiều cho việc quay, nó làm tăng thêm cảm xúc cho việc quay.

Hỏi: Có rất nhiều shot có vẻ như được dàn dựng rất chặt chẽ, về cách các bóng người đứng, ngồi hoặc vị trí trong một căn phòng. Anh làm việc với diễn viên như thế nào để tạo ra được bố cục như vậy?

Birkeland: Rất nhiều thứ được tạo ra nhờ việc cộng tác chặt chẽ với nhau, cả với đạo diễn lẫn với diễn viên. Có rất nhiều thứ sẽ xảy ra: chúng tôi diễn tập trên hiện trường, rồi lenny và tôi sẽ làm việc với các diễn viên để quyết định cái gì phù hợp nhất cho câu chuyện. Việc dàn cảnh trở thành vấn đề cần giải quyết trên hiện trường. Ngoài ra, làm thế nào để chúng tôi tạo ra những cảm xúc mà chúng tôi muốn có trong cảnh đó? Chúng tôi có phải tách Faraday ra khỏi những người khác hay không? Chúng tôi sẽ phân tích tất cả những điều này và đặt diễn viên vào bối cảnh cảm xúc của từng cảnh.

Hỏi: Các diễn viên có phản hồi về những việc mà anh và đạo diễn làm không?

Birkeland: Tất nhiên. Chúng tôi hợp tác với nhau rất chặt chẽ. Các diễn viên rõ ràng có tư duy riêng của mình về mọi thứ trên hiện trường, và Lenny sẽ chỉ đạo tất cả chúng tôi đi đúng hướng. Nhìn chung, các diễn viên có một tư duy rất mở. Miễn là tất cả chúng tôi đều cảm thấy rằng mình đang đi đúng hướng, về mặt bối cảnh cảm xúc của cảnh, mọi thứ luôn đến rất tự nhiên với mọi người.

Hỏi: Có một lượng lớn gợi ý về mặt hình học trong phim – góc từ cửa hoặc khung cửa sổ – và có một lượng lớn khung hình đối xứng. Tôi tự hỏi làm thế nào mà anh tạo ra nhiều hình ảnh đối xứng trong phim như vậy và mục đích về mặt hình ảnh của nó là gì?

Birkeland: một trong những điều thực sự quan trọng, theo tôi nghĩ, là câu chuyện của Faraday, và chúng tôi cố  gắng để gần anh. Nhưng bằng cách nào đó, chúng tôi cũng muốn kể một câu chuyện mà trong đó bản thân Hundreds Hall cũng là một nhân vật. Và đó là một mảnh ghép của bộ phim, mà nếu không có nó, bộ phim không thể nào đạt được ý nghĩa đầy đủ của nó. Việc làm cho ngôi nhà này có không khí và cảm xúc để khán giả nhận thức được rằng nó cũng đang quan sát là điều rất quan trọng đối với chúng tôi.

Khi kết hợp, chúng tôi cố gắng đặt nhân vật vào không gian sao cho bản thân không gian đó, một phần thuộc về câu chuyện, một phần thuộc về nhân vật. Các khung hình ứng dụng các yếu tố hình học và các chỉ dẫn cho ánh mắt, được sử dụng cho mục đích đó.

Hỏi: Anh có nghĩ rằng tồn tại một sự mâu thuẫn giữa các nhân vật với căn nhà không?

Birkeland: Theo nghĩa nào?

Hỏi: Cả về mặt trực quan lẫn sự hiện diện của họ trong bộ phim và tầm quan trọng mang tính kịch tính của họ. Bởi vì chắc chắn là bối cảnh gây ấn tượng với cả người xem lẫn các nhân vật trong phim. Tôi tự hỏi là khi anh và mọi người quay, liệu rằng có những cuộc thảo luận cân nhắc về những điểm mạnh của ngôi nhà, như anh đã chia sẻ hay không?

Birkeland: thứ mà chúng tôi cố gắng làm là đảm bảo rằng, như anh nói, ngôi nhà liên quan đến những thứ xảy ra. Do sự mâu thuẫn nhỏ của câu chuyện và kết quả, câu hỏi trở thành: “Ngôi nhà có phải là một phần của những người sống trong nhà hay không, hay những người này có ảnh hưởng như thế nào đến ngôi nhà”?

Faraday mong muốn sống trong ngôi nhà và sống cùng với ngôi nha. Nhưng liệu ngôi nhà có tạo ra điều đó hay anh tạo ra điều đó trong ngôi nhà? Và đối với những câu hỏi như vậy, tôi đoán là không có một câu trả lời thực sự nào.

Nguồn: No Film School

Pixel Factory sưu tầm và biên dịch